In het echt is de dood natuurlijk heel iets anders dan het fenomeen waarbij ik me op mijn gemak voel, waarvan ik vind dat het bij het leven hoort, waarvoor ik ongevoelig ben en waar ik nuchter tegenaan kan kijken. Onbewogen bezie ik bijvoorbeeld een jonge zebra die op tv door een leeuw wordt gegrepen, of een gewonde cheeta die in het licht van de ondergaande zon voor de laatste keer zijn kop neerlegt om te sterven. Maar ook de beelden van rampen en kindersterfte doen me niets. Zelfs het idee van mijn eigen dood, of van de mensen om me heen kan me niet verontrusten. Die beelden hebben niets te maken met mijn werkelijkheid. Ze zijn niet echt.

En ja, ik weet wel dat die verschrikkelijke dingen zich ergens werkelijk afspelen, en dat ik het moment van sterven ook zelf nog ga beleven, of de dood van een vriend. Maar hoe en waarom onttrekt zich aan mijn blik en daardoor kan ik er niet bang voor zijn. Ik heb alleen de wereld om me heen, waar zich eigen gebeurtenissen afspelen. Meestal is er hier geen dood te bekennen, dat is maar beeld en fantasie.

De werkelijkheid van de dood bestaat uit een lijk. Een levenloos lichaam, waarvan je onherroepelijk moet erkennen dat je er onlangs nog feest mee vierde, je sprak ertegen, het lachte en maakte zijn kleine gebaren, jullie hadden plezier. Datzelfde lichaam ligt hier nu als lijk. Dan zakt je de moed in de schoenen en ik kon geen stap meer verzetten.

‘Hij ziet er echt niet eng uit’, zo verzekerde ons de begrafenisondernemer terwijl we langs hem liepen naar onze vriend. Hij kreeg gelijk, het was niet eng. Het was een lijk, waarvan de uitdrukkingloosheid me diep schokte. Dat lijk was mijn ontmoeting met de dood.

Dood is de rug van mijn broer, die ik te zien kreeg terwijl de ondernemers bezig waren hem op hun brancard te leggen, waarvoor ze hem even op zijn zij moesten zetten. Zijn rug was donker. Ik keek naar zijn bloed, dat zonder de stuwing van het hart alleen nog de zwaartekracht gehoorzaamde en het laagste punt had opgezocht. Daar stond het stil, als een gigantische blauwe plek.

Dat zien, dat is fysieke dood.