Ook ik ben flink in de war gebracht door de moord op Theo van Gogh en door wat er daarna allemaal is gebeurd en gezegd. Heel Nederland is in rep en roer en iedereen heeft een mening. Er wordt dan ook van iedereen een mening verwacht, maar ik heb er geen. Toch vind ik dat ook ik er een zou moeten hebben. Alleen is zo’n mening niet makkelijk te isoleren. Want terwijl ik op zoek ben, hoor ik iedereen erover praten en tot mijn afschuw ben ik het met vrijwel iedereen eens. Ik kan u verzekeren dat dat het vinden van een eigen standpunt aanzienlijk bemoeilijkt. Ik vind dat buitenlanders in het algemeen en moslims in het bijzonder zich aan moeten passen aan onze waarden en normen, ik vind dat Theo van Gogh het verdiende om te sterven omdat hij beledigde wat heilig was, ik vind dat Nederland geen land is voor lange tenen en dat iedereen het maar moet pikken dat er met zijn normen en waarden wordt gespot, ik vind dat iedereen moet kunnen zeggen wat hij wil, hoe radicaal dat ook is, ik vind dat we sommige uitspraken niet kunnen tolereren omdat ze aanzetten tot haat, ik vind dat de mensen die deze uitspraken doen een punt hebben waar naar geluisterd zou moeten worden en ik vind zelfs dat de mensen die niet willen luisteren groot gelijk hebben.

Deze discussie heeft een flinke impact op Nederland. Het gaat er om wat voor samenleving we voorstaan en daar heeft iedereen zijn zegje over te zeggen. Over mijzelf moet ik nu concluderen dat ik eigenlijk geen bepaalde samenleving voorsta. Ik vind Nederland redelijk prettig zoals het is, maar ik zal er niet voor op de barricaden gaan staan. Zo geweldig bijzonder en waardevol vind ik het nu ook weer niet. In mijn ogen is wat zelfrelativering op zijn plaats. Tegelijk denk ik dat iedereen die het wel waardevol vindt ervoor mag, en misschien wel voor moet vechten, net zoals anderen vechten voor hun eigen zaak. Bepaalde groepen moslims zijn de onderdrukking blijkbaar meer dan zat en ze komen nu uit hun hoeken en gaten, ze discussiëren onderling over hoe het zou moeten en in die discussies worden ze sterker en radicaler in hun mening. Wij vinden dat niet prettig, maar die mensen leven nu eenmaal in Nederland en we kunnen ze niet verbieden te denken. Ze kunnen hun zegje doen en ze eigenen zich nu dat recht ook toe. Twee culturen staan tegenover elkaar. De ene cultuur bestaat al veel langer op deze plaats, maar dat wil niet zeggen dat die cultuur gaat overwinnen. Nederlanders mogen dan zeggen dat zijn de oudste rechten hebben, maar helaas voor hen heeft in zo’n gevecht het recht niet veel in te brengen. Het loopt zoals het loopt, ongeacht wie er op welke rechten aanspraak maakt. Er wordt een dialoog gevoerd die zo af en toe in regelrechte vijandelijkheden zal ontaarden. Ieder moment is een uitkomst van het gevecht en het kan verkeren. Wie nu gewonnen staat, kan al snel het onderspit delven en daarna weer bovenop komen te liggen, om vervolgens helemaal uit beeld te verdwijnen. Maar hoogst waarschijnlijk zullen de twee partijen elkaar vooral beïnvloeden. Nederland zal nooit een tweede Marokko worden, de buitenlanders nooit klassieke Nederlanders. Er ontstaat een mix. Die mix zien we nu al en hoe die er over langere tijd uit zal zien is een grote verrassing.

Ik merk dat ik geen mening heb en partij trek ik niet. Ik heb alleen een ideaalbeeld over hoe zo’n gevecht uitgevochten zou moeten worden, maar ik ben realistisch genoeg om te weten dat er niet aan dat ideaalbeeld voldaan zal worden. Want in de strijd zijn alle middelen geoorloofd en dus zal het allemaal anders lopen dan we allemaal verwachten. Het zal gebeuren en ik ben erbij. Ik mag dit meemaken en ervaren. Verschrikkelijk benieuwd ben ik welke kant het op zal gaan.